Przygotowując się tuż przed maturą do ostatecznej konfrontacji z materiałem z języka polskiego, zapewne zadajecie sobie pytanie – od czego zacząć? Odpowiedzi jest wiele i każdy z Was musi znaleźć właściwą metodę.
Na początek proponuję przypomnieć sobie lektury, które na pewno omawialiście w szkole w ciągu ostatnich sześciu lat. Są one zaznaczone na czerwono. Tak zwane „lektury z gwiazdką” muszą być Wam znane doskonale! Dlatego też koniecznie powtórzcie sobie ich treść, imiona i losy głównych bohaterów; przypomnijcie sobie miejsca, w których postaci przebywały; określcie ich problemy, z którymi się borykały. Zwróćcie też uwagę na konwencje, w jakich autorzy stworzyli swoje dzieła. I nazwijcie motywy, jakie pojawiają się w tych tekstach.
Poza lekturami obowiązkowymi na lekcjach spotkaliście się z ogromną liczbą wierszy i innych tekstów literackich, które omawialiście w całości lub we fragmentach. Poniższa lista prezentuje niektóre z nich i daje Wam szansę na odświeżenie w pamięci tytułów dzieł i nazwisk autorów – według podziału na epoki literackie.
Pamiętajcie, że nie wszystkie wymienione tytuły – poza tekstami zaznaczonymi na czerwono – musiały być omawiane w Waszych klasach. Wybór zależał od Waszych nauczycieli. Poniżej spisane są tytuły najczęściej wybierane przez polonistów. Oprócz nich zapewne poznaliście inne teksty. Przejrzyjcie swoje podręczniki, zeszyty i uzupełnijcie swoje listy lektur.
Zauważcie też, że oprócz tekstów literackich znacie też wiele dzieł malarskich, rzeźb, filmów, seriali, piosenek, spektakli teatralnych. One też mogą Wam się przydać na egzaminie z języka polskiego. Warto więc również przypomnieć sobie inne teksty kultury omawiane podczas lekcji języka polskiego – oraz te, które sami poznaliście.
Podkreślam jeszcze raz – poniższa lista została sporządzona wyłącznie w celach pomocniczych. Zawiera tytuły lektur obowiązkowych (zgodnie z Informatorem maturalnym) – zaznaczone są one na czerwono. Pozostałe teksty mogły być omawiane na lekcjach, lecz nauczyciele nie musieli sięgnąć do każdego z nich. Lista nie wyczerpuje materiału omawianego w gimnazjum i liceum!
Antyk
- Platon – Państwo
- Marek Aureliusz – Rozmyślania
- mitologia grecka
- np. mit o Prometeuszu, o powstaniu świata, o Orfeuszu i Eurydyce, o Demeter i Korze, o Syzyfie, legendy tebańskie (mit o Edypie)
- Tyrtajos – liryki
- Safona – liryki
- Anakreont – liryki
- Homer – Iliada, Odyseja
- Sofokles – Król Edyp, Antygona
- Horacy – Wybudowałem pomnik, Do Leukonoe
Biblia
- Księga Rodzaju (Stworzenie świata, Upadek pierwszych ludzi)
- Księga Hioba
- Księga Psalmów
- Pieśń nad Pieśniami
- przypowieści ewangeliczne (o siewcy, o miłosiernym Samarytaninie, o synu marnotrawnym, o chwaście, o robotnikach w winnicy)
- Pierwszy List św. Jana Apostoła (O źródle miłości)
- Pierwszy List św. Pawła Apostoła do Koryntian (Hymn o Miłości)
- Apokalipsa św. Jana
Średniowiecze
- św. Augustyn – Wyznania
- św. Tomasz z Akwinu – Summa teologiczna
- Bogurodzica*
- Lament świętokrzyski
- Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią
- Legenda o św. Aleksym
- Kwiatki świętego Franciszka (Pochwała stworzenia)
- Król Artur i rycerze Okrągłego Stołu
- Dzieje Tristana i Izoldy
- Pieśń o Rolandzie
- Gall Anonim – Kronika polska
- Dante Alighieri – Boska Komedia
Renesans
- Erazm z Rotterdamu – Pochwała głupoty
- Niccolo Machiavelli – Książę
- Jan Kochanowski – Pieśni* (wybrane)
- Pieśń XXV (Czego chcesz od nas, Panie…)
- Pieśń IX z Ksiąg pierwszych (Chcemy sobie być radzi…)
- Pieśń III (Nie wierz Fortunie, co siedzisz wysoko…)
- Pieśń IX z Ksiąg wtórych (Nie porzucaj nadzieje, / Jakoć się kolwiek dzieje…)
- Pieśń XXIV (Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony…)
- Pieśń XIV (Wy, którzy Pospolitą Rzeczą władacie…)
- Pieśń świętojańska o Sobótce
- Jan Kochanowski – Fraszki* (wybrane)
- Na swoje księgi
- Na zdrowie
- Do gór i lasów
- Do snu
- O doktorze Hiszpanie
- Na lipę
- Na dom w Czarnolesie
- O żywocie ludzkim
- Człowiek boże igrzysko
- Jan Kochanowski – Treny*
- Tren V * (Jako oliwka mała pod wysokim sadem…)
- Tren VII* (Nieszczesne ochędóstwo, żałosne ubiory…)
- Tren VIII* (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim…)
- Tren IX (Kupić by cię, Mądrości, za drogie pieniądze…)
- Tren X (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi sie podziała?...)
- Tren XI („Fraszka cnota”, powiedział Brutus porażony…)
- Tren XIX albo Sen (Żałość moja długo w noc oczu mi nie dała…)
- Jan Kochanowski – Psałterz Dawidów (np. Psalm 130 lub inny)*
- Miguel de Cervantes Saavedra – Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy
- Giovanni Boccaccio – Sokół
- William Szekspir – Romeo i Julia, Makbet, Hamlet
Barok
- Mikołaj Sęp Szarzyński – Sonety
- Sonet IV (O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem)
- Sonet V (O nietrwałej miłości rzeczy świata tego)
- Daniel Naborowski – Krótkość żywota
- Jan Andrzej Morsztyn – Do trupa
- Jan Chryzostom Pasek – Pamiętniki
- Molier – Świętoszek, Skąpiec
Oświecenie
- Ignacy Krasicki – wybrane bajki*
- Kruk i lis
- Jagnię i wilcy
- Wilk i owce
- Lew pokorny
- Podróżny
- Ignacy Krasicki – satyry
- Pijaństwo
- Żona modna
- Do króla
- Ignacy Krasicki – Monachomachia
- Franciszek Karpiński – Laura i Filon
- Jonathan Swift – Podróże Guliwera
- Józef Wybicki – Pieśń Legionów Polskich we Włoszech
Romantyzm
- Johann Wolfgang Goethe – Król olch
- Johann Wolfgang Goethe – Cierpienia młodego Wertera
- Johann Wolfgang Goethe – Faust
- Adam Mickiewicz
- Oda do młodości
- Romantyczność
- Stepy akermańskie
- Bakczysaraj w nocy
- Ajudah
- Bakczysaraj
- Burza
- Dziady cz. II*
- Dziady cz. III*
- Pan Tadeusz*
- Konrad Wallenrod
- Reduta Ordona
- Juliusz Słowacki
- Kordian
- Fantazy
- Balladyna
- Grób Agamemnona
- Hymn (Smutno mi, Boże!)
- Testament mój
- Zygmunt Krasiński – Nie-Boska Komedia
- Cyprian Kamil Norwid
- Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie…
- Fortepian Szopena
- Bema pamięci żałobny – rapsod
- Aleksander Fredro – Zemsta*
Pozytywizm
- Aleksander Świętochowski – My i wy
- Adam Asnyk – Do młodych
- Maria Konopnicka – nowele
- Miłosierdzie gminy
- Dym
- Mendel Gdański
- Bolesław Prus – Lalka*
- Bolesław Prus – nowele
- Kamizelka
- Katarynka
- Antek
- Eliza Orzeszkowa – nowele
- A…B…C…
- Dobra pani
- Eliza Orzeszkowa – Nad Niemnem
- Henryk Sienkiewicz* – Krzyżacy lub Potop, lub Quo vadis
- Henryk Sienkiewicz – nowele
- Latarnik
- Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela
- Janko Muzykant
- Fiodor Dostojewski – Zbrodnia i kara
- Honoriusz Balzak – Ojciec Goriot
- Emil Zola – Nana
- Gustaw Flaubert – Pani Bovary
- Lew Tołstoj – Anna Karenina
- Karol Dickens – Opowieść wigilijna
- Arthur Conan Doyle – Przygody Sherlocka Holmesa
Młoda Polska
- Stanisław Przybyszewski – Confiteor
- Kazimierz Przerwa – Tetmajer
- Evviva l’arte!
- Koniec wieku XIX
- Melodia mgieł nocnych
- Nie wierzę w nic
- Leopold Staff
- Kowal
- Deszcz jesienny
- Jan Kasprowicz
- Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach
- Dies irae
- Księga ubogich
- Stanisław Wyspiański – Wesele*
- Władysław Stanisław Reymont – Chłopi
- Stefan Żeromski
- Ludzie bezdomni
- Syzyfowe prace
- Joseph Conrad – Jądro ciemności
Dwudziestolecie międzywojenne
- Julian Tuwim
- Colloqium niedzielne na ulicy
- Do krytyków
- Mieszkańcy
- Bal w Operze
- Słowisień
- Jan Lechoń
- Herostrates
- Maria Pawlikowska – Jasnorzewska
- Miłość
- Julian Przyboś
- Notre Dame
- Bruno Jasieński
- But w butonierce
- Konstanty Ildefons Gałczyński
- Serwus, madonna
- Józef Czechowicz
- Mały mit
- Bolesław Leśmian
- W malinowym chruśniaku
- Ballada bezludna
- Dusiołek
- Bruno Schulz – Sklepy cynamonowe* (lub inne opowiadanie)
- Witold Gombrowicz – Ferdydurke* (fragment lub całość)
- Stanisław Ignacy Witkiewicz – Szewcy
- Zofia Nałkowska – Granica
- Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata
- Franz Kafka – Proces
- Stefan Żeromski – Przedwiośnie
Literatura wojenna i współczesna
- Krzysztof Kamil Baczyński
- Pokolenie
- Niebo złote ci otworzę…
- Historia
- Tadeusz Borowski
- U nas w Auschwitzu
- Proszę państwa do gazu
- Gustaw Herling-Grudziński – Inny świat
- Hanna Krall – Zdążyć przed Panem Bogiem
- Aleksander Kamiński – Kamienie na szaniec
- Miron Białoszewski – Pamiętnik z powstania warszawskiego
- Arkady Fiedler – Dywizjon 303
- Antoine de Saint Exupery – Mały Książę
- Ida Fink – wybrane opowiadanie
- Albert Camus – Dżuma
- George Orwell
- Folwark zwierzęcy
- Rok 1984
- Sławomir Mrożek – Tango
- Umberto Eco – Imię róży
- Czesław Miłosz
- Campo di Fiori
- Który skrzywdziłeś
- Piosenka o końcu świata
- Tadeusz Różewicz
- Ocalony
- Na odejście poety i pociągu osobowego
- Zbigniew Herbert
- Apollo i Marsjasz
- Przesłanie Pana Cogito
- H.E.O.
- Stary Prometeusz
- Wisława Szymborska
- Dwie małpy Bruegela
- Monolog dla Kasandry
- Miron Białoszewski
- Karuzela z madonnami
- Szare eminencje zachwytu
- Podłogo, błogosław
- Stanisław Barańczak
- Określona epoka
- Ryszard Kapuściński – Podróże z Herodotem
- Stanisław Lem – Cyberiada, Bajki robotów
- Małgorzata Musierowicz – Kwiat kalafiora
- J.R.R. Tolkien – Hobbit, czyli tam i z powrotem
Czy ten spis lektur co roku się zmienia ? I w każdym następnym roku są nowe lektury oznaczone gwiazdką? Albo co roku zostają te same? Bardzo proszę o odpowiedź.
Lista lektur obowiązkowych się nie zmieniała, chyba że wchodziła nowa podstawa programowa. W tym roku ze względu na pandemię i nauczanie zdalne wymagania egzaminacyjne dla uczniów, którzy będą zdawali maturę w maju 2021, zostały nieco zmienione. W kwestii, o którą pytasz, ograniczono listę lektur obowiązkowych do lektur „z gwiazdką”. Załączam link do informacji ze strony ministerstwa: https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wymagania-na-egzaminach-osmoklasisty-i-maturalnym. Proszę zejść na dół strony i kliknąć w Załącznik nr 2. Otworzy się plik PDF – na stronie 5 i 6 oraz 12 i 13 znajdują się tytuły lektur obowiązujące na egzaminie maturalnym w roku 2021. Pozdrawiam, Anna Józefiak.
Świetny spis, przyda się żeby wszystko sobie poukładać 😉
Molier nie tworzył czasem w Baroku ?
Lata życia Moliera faktycznie przypadają na schyłkowy okres baroku w Europie, jednak charakter jego dzieł zapowiadał już nowe ujęcie sztuki i gatunku. Znajdziemy więc takie opracowania, które przyporządkowują tego pisarza do baroku, i takie, które umieszczają jego nazwisko w epoce oświecenia. Patrząc jednak na treść podręczników, przyjmujemy uwagę z pokorą i aby uniknąć rozbieżności, przesuwamy tego autora do epoki wcześniejszej. Dziękujemy za spostrzegawczość.
Większość omówiliśmy, wystarczy sobie przypomnieć 🙂