W dramacie romantycznym Słowackiego (w akcie II) główny bohater odbywa podróż po Europie, szukając sensu swojego życia. Sytuacje, w których się znalazł, uświadamiają mu, że świat jest zupełnie inny, niż go sobie wyobrażał. Kordian odwiedza Londyn, Dover, Włochy i Watykan. Dowiaduje się, że światem rządzą pieniądze, że literatura prezentuje zniekształcony obraz rzeczywistości i że papież nie popiera niepodległościowych dążeń Polaków. Ostatecznie bohater na szczycie Mont Blanc znajduje swój cel: chce poświęcić się dla dobra narodu.
Powieść przygodowa opowiada historię Stasia i Nel, którzy zostali porwani i muszą wędrować przez rozległe obszary Afryki oraz stawiać czoła niebezpieczeństwom. Podróż ta miała szczególne znaczenie dla chłopca. Opiekując się młodszą przyjaciółką, wielokrotnie stając w jej obronie, Staś dojrzał, zmierzył się z własnymi lękami i słabościami, stał się mężczyzną.
- (L) Jan Parandowski, Przygody Odyseusza
Historia bohatera spod Troi opowiada o podróży, jaką Odyseusz odbył wbrew własnym zamiarom. Zamiast powrócić do domu w Itace, tułał się po świecie, spotykając między innymi cyklopa, czarodziejkę Kirke, nimfę Kalipso czy księżniczkę Nauzykaę. Długa podróż pozwoliła bohaterowi poznać świat i przeżyć wiele przygód. Dzięki swojemu uporowi i łaskawości bogów (którzy wreszcie zaczęli mu sprzyjać) Odyseusz po wielu latach powrócił do żony i syna.
- (L) Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę
Podróż Małego księcia opisana w baśni jest nie tylko podróżą w przestrzeni. Odwiedzając różne planety i spotykając różne typy ludzi, bohater poszukuje odpowiedzi na pytania o sens życia, o wartości, o istotę miłości i przyjaźni. Doświadczenia nabyte podczas tej drogi pozwoliły chłopcu odnaleźć te odpowiedzi. Książka – mimo baśniowej konwencji – porusza istotne kwestie związane z życiem i kondycją człowieka w świecie, dlatego nie należy jej traktować jak historii dla dzieci, lecz – aby odczytać ją właściwie – trzeba odnaleźć w niej symbole i ukryte znaczenia.
Oświeceniowa powieść spełnia zasady powieści podróżniczej: główny bohater przeżywa różne dziwne lub niebezpieczne przygody, odwiedza rozmaite krainy i spotyka ciekawych ludzi. W opisie poznawanych przez Guliwera miejsc możemy jednak dostrzec elementy ironii i satyry. Autor prezentując niezwykłe losy bohatera stworzył krytyczny obraz cywilizacji XVIII wieku. Podróże zaś są pretekstem do ukazania śmiesznych, niewłaściwych, a czasem niepokojących postaw prezentowanych ówcześnie w społeczeństwach europejskich.
- (L) Juliusz Verne, W osiemdziesiąt dni dookoła świata
Znana wszystkim historia zakładu angielskiego dżentelmena Fileasa Fogga, który chciał udowodnić, że okrąży kulę ziemską w ciągu 80 dni, jest pretekstem do ukazania potęgi rozumu człowieka. Bohater, opierając się na obliczeniach i korzystając z dostępnych środków komunikacji, pokonuje kolejne mile, poznając nowe kultury i ciekawych ludzi.
- (F) Prosta historia (USA 1999), reż. David Lynch
Powolna, alegoryczna opowieść o podróży, jaką odbywa starszy człowiek, by pojednać się z bratem, ukazuje siłę ducha, moc przebaczenia i potęgę miłości, która dodaje człowiekowi sił do czynienia dobra. Podróż głównego bohatera pozwala na refleksję na temat życia, a jednocześnie przedstawia szeroki portret Ameryki i jej mieszkańców – prostych, zwyczajnych ludzi, którzy mają w sobie wiele dobrych cech. Film Lyncha reprezentuje gatunek kina drogi.
- (L) John R. R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem
Książka opisuje wyprawę dzielnego hobbita do stóp Samotnej Góry, aby odzyskać skarb krasnoludów, zagarnięty przez smoka Smauga. Podczas tej niebezpiecznej i pełnej przygód podróży Bilbo odkrywa swoją odwagę, spryt i umiejętności, o których dotąd nie wiedział. Jego szlachetność i lojalność wobec towarzyszy nie raz ratuje im życie.
- (F) Hobbit. Niezwykła podróż, Hobbit. Pustkowie Smauga, Hobbit. Bitwa Pięciu Armii (Nowa Zelandia, USA 2012, 2013, 2014), reż. Peter Jackson
Trylogia filmowa twórcy Władcy pierścieni przedstawia losy Bilba opowiedziane przez Tolkiena. Jackson rozwinął jednak niektóre wątki, a podróż w jego ujęciu staje się jeszcze bardziej porywająca i niezwykła. Dzięki efektom wizualnym, niesamowitej scenografii i kostiumom oraz świetnie zagranej roli Bilba (Martin Freeman) przygody Bilba zachwycają rozmachem i jeszcze mocniej ukazują przemianę, jaką przeszedł mały i niepozorny z początku hobbit. (Polecamy artykuły: „Hobbit” w listach Tolkiena, Bogatszy, piękniejszy, wspanialszy – „Hobbit. Pustkowie Smauga”, „Hobbit. Bitwa Pięciu Armii” – piękny finał niezwykłej przygody)
literatura współczesna – topos HOMO VIATOR – Edward Stachura ?